Pijn in een virtuele wereld

Pijn is een biopsychosociaal fenomeen. De meeste aandacht gaat gewoonlijk naar de biomedische factoren terwijl de psychosociale dimensie van pijn nog altijd schromelijk onderschat wordt. En dat in een tijdperk waarin sociale media onze levens opslokken en de virtuele wereld onze werkelijkheid overspoelt. 

Op socialenetwerksites als Facebook, Instagram, WhatsApp, Snapchat, TikTok en Twitter creëren we een eigen profiel en treden we in contact met mensen die hetzelfde doen. Zo ontstaat een wijdvertakt web van connecties tussen familie, vrienden, kennissen, collega’s, fans en idolen, waarlangs 70 procent van alle internetgebruikers met elkaar communiceert. Maar vaak gaat er achter interacties die de geesten kunnen verlichten ook een donkere kant schuil. De laatste jaren richten steeds meer wetenschappers hun zoeklicht op cyberpesten, onrealistische vergelijkingen en ongelijke verhoudingen, de informatiestroom en hoe mensen daarin dreigen te verdrinken, narcisme en vervormde zelfbeelden. De thema’s zijn talrijk en urgent, maar al te vaak blijft de probleemstelling steken bij een interactie en wordt vergeten dat ook een niet-beantwoorde vraag een communicatieve daad kan zijn. De perceptie genegeerd te worden heeft gevolgen voor iemands welzijn. Het zijn ervaringen die fysiek en mentaal erg negatieve gevolgen kunnen hebben.

Onderzoek wijst uit dat ook dan hersengebieden worden geactiveerd die geassocieerd worden met lichamelijke pijn. Ze delen heel wat neurale en psychologische mechanismen. Laat er dus geen twijfel over bestaan: sociale pijn – die ontstaat wanneer er schade, of dreigende schade, wordt aangebracht aan het gevoel van verbinding of waardering – doet reëel veel zeer.

Sociale media als partner in pijnbestrijding

Neen, het is niet allemaal kommer en kwel, sociale media kunnen ook werkelijk helpen in de strijd tegen chronische kwalen. Door erover te praten, verzacht je namelijk het leed – gedeelde smart is halve smart – en door te wijzen op alle risicofactoren kun je bovendien bijdragen aan preventie. Het internet is een gigantisch platform om ervaringen en ideeën uit te wisselen, op de grootst mogelijke schaal en tegen de kleinst mogelijke kostprijs.

Met simultane input uit alle windstreken kan het dus de perfecte brainstorm opleveren. En als zelfs New York slaapt – the city that never sleeps – dan draait de cyberwereld maar door. Het maakt dat je ’s avonds een vraag kunt posten om ’s ochtends al een antwoord te hebben.

Sociale media zijn meer dan Facebook, Twitter, Instagram, TikTok en YouTube. Het zijn ook de ontelbare internetfora, blogs en vlogs waar de ene zijn verhaal kwijt kan, een ander reageert en een derde anoniem meeleest. Mensen die fysiek geïsoleerd zijn, vinden daar lotgenoten, voelen zich opgenomen in een virtuele groep en staan niet langer alleen. Dat soort peer-to-peer communicatie geeft emotionele steun en kracht, zeker ook aan chronische pijnlijders. Het kan een opstap zijn naar hernieuwde moed en, op langere termijn, naar een herintegratie in de eigen omgeving en daarna in de feitelijke samenleving.

Zo analyseerden onderzoekers aan de Virginia Commonwealth Universiteit 502 berichten over chronische pijn op Pinterest. Ze kwamen tot de conclusie dat het mensen helpt om met hun pijn om te gaan. Door tips te delen voor een betere verzorging en efficiënter pijnmanagement, door zo anderen te ondersteunen, verlichten ze hun eigen lijden. Alleen al het hart eens te kunnen luchten en het gevoel krijgen serieus genomen te worden, dat kan wonderen verrichten.

Samenvattend, sociale media kunnen best ook asociaal zijn. In relatie tot pijn kunnen ze zowel een vloek als een zegen betekenen.