Tip: onderzoek je ervaring

Het is interessant om te ontdekken wat er allemaal gebeurt als je ‘plots’ boos wordt. Boosheid komt immers nooit alleen. Er zijn je gedachten (bijvoorbeeld: het is altijd hetzelfde met jou, ik heb niets aan jou), je gevoelens (soms is er meer dan enkel boosheid, bijvoorbeeld ontgoocheling, verdriet of angst), je lichamelijke gewaarwordingen (bijvoorbeeld: spanningen in je kaken, je hart klopt sneller) en je impulsen (bijvoorbeeld: je wil hard schreeuwen tegen de ander). En er zijn ook onze behoeften en waarden.

De kunst is om deze hele ervaring te herkennen als ze opkomt en compassievol te accepteren. Compassievol zijn voor jezelf betekent dat je jezelf niet langer veroordeelt omdat je begrijpt dat wat je nu ervaart menselijk is. Het hoort erbij. Iedereen kent deze gevoelens. En je kan er ook zorg voor dragen. Compassie en acceptatie betekenen niet dat je je door je emoties en gedachten laat meeslepen. Je ziet ze, je oordeelt niet en je schenkt ze je mildheid. In ieder geval als eerste stap.

Reflectie

Kijk nu eens dieper naar wat er met jou gebeurt als je boos bent. Denk aan een concrete situatie waarin je boos was. Wat herken je van het volgende? Schrijf dit neer en laat jezelf toe de realiteit van deze ervaring echt te zien en te voelen zonder oordeel.

Gedachten en focus

Waarschijnlijk komt er een tsunami aan verwijten in je hoofd op als je boos bent. Je veroordeelt jezelf en/of de ander.

Boosheid vernauwt ook je aandacht. Je volle focus gaat naar de (soms ingebeelde) bedreiging en je hebt geen zicht meer op het grotere plaatje. Logisch ook, want je overlevingsimpuls denkt dat je leven op het spel staat. Alles is nu gericht op ‘overleven’, eerder dan op respectvol samenleven. Je verliest je empathische betrokkenheid. Je wordt hard. Daarbij wordt je probleemoplossend vermogen onderdrukt. Je kan niet creatief omgaan met de uitdaging. Je zit vast in het bekende.

Lichamelijke gewaarwordingen

Hoe voelt boosheid in je lichaam? Mogelijk ervaar je veel spanning. Misschien klem je je kaken op elkaar en of trek je je schouders op. Boosheid zorgt er ook voor dat je hart sneller klopt, je ademhaling sneller en oppervlakkiger wordt. Je lichaam maakt zich letterlijk klaar voor de strijd!

Mogelijk was je je vroeger niet bewust van deze lichamelijke signalen, omdat je er nooit echt aandacht aan gaf. Maar vergis je niet: de spanning die zich ophoopt in je lijf kan de boosheid mede in stand houden. Zonder dat je het doorhebt, veroordeel je deze intense (pijnlijke) ervaring en je geeft de ander er ook nog eens de schuld van: ik voel me boos, ik heb een hekel aan dit gevoel, het is jouw schuld en ik ga ervoor zorgen dat jij je even slecht voelt… Het is vaak een onbewuste kettingreactie.

Emotie(s)

Boosheid komt (bijna) nooit alleen als emotie. Ze komt als een cluster van gevoelens. Je ziet vaak alleen maar de boosheid omdat die zich als een beschermend schild om je (andere) emoties heen legt. Dit voelt veiliger omdat je de controle kwijt bent en je dus kwetsbaar voelt.

Woede wil je onkwetsbaar maken in een poging de bedreiging te beheersen. Helaas wordt het nu ik tegen de ander. Een strijd om gelijk. Hard tegen hard. Jij of ik.

Het is niet makkelijk om je harnas van boosheid af te doen en je schild en wapens neer te leggen. Het voelt kwetsbaar. Maar alleen zo kan je contact maken met gevoelens als verdriet, onzekerheid, ontgoocheling of angst die mogelijk schuilgaan onder je boosheid. Je kan dit wel niet forceren. Het is een geleidelijk gebeuren. Als je nu alleen boosheid ervaart, is dit alleen boosheid. Geef je boosheid haar eigen tijd. Wat je nu ervaart is wat je nu ervaart. Dat hoeft niet anders te zijn. Boosheid als gevoel heeft nu eenmaal ook haar eigen tijd nodig.

Impulsen en daden (je woedereactie)

Wat neig je te doen als je boos bent? Ontploffen? Verwijten? Dramatiseren? Dichtklappen? Verwijten terwijl je wegloopt? En misschien heb je hier achteraf spijt van. Je kan twee grote reacties onderscheiden: vuur en ijs.

• # Vuur

Je ontploft. Met veel machtsvertoon, als een vulkaan die uitbarst en met zijn lavastromen en hete assen, wil je dat de ander doet wat jij wil. Het kan zelfs in de richting van bewuste agressie gaan, waarbij je de ander echt pijn wil doen of aan de schandpaal wil nagelen. Alsof dat de oplossing is.

• # IJs

Je slaat dicht. Je verandert in een ijspegel en je geeft de ander geen liefde of respect. Je boodschap is: je bestaat niet meer voor mij. Het is een vorm van passieve agressie.

In beide gevallen kan je komen tot het koesteren van je negativiteit. En je boosheid kan zelfs omslaan in haat, een pijnlijke plek om in te leven… Zonder oordeel voor waar je nu bent, kan je kiezen voor iets anders. Ben je klaar voor de volgende stap?

In zijn boek Anders omgaan met boosheid toont David Dewulf hoe je boosheid kunt buigen tot een constructieve kracht. Gebaseerd op mindfulness, compassie en geweldloze communicatie. Het boek bevat tal van tips en oefeningen om de inzichten ook echt in je leven te integreren. Inclusief tien gratis meditatiedownloads.